یک دفاعیه در گفتمان نقد و پرسشگری در فضای مجازی تلگرام
در خصوص سلسله یادداشتهایی پیرامون خشونت خانگی علیه زنان در کردستان
در پی انتشار سلسله یادداشتهای گردآوری شده پیرامون خشونت خانگی علیه زنان در کردستان که حاصل مشاهده و مصاحبه های میدانی در بافت فرهنگی کردستان بود، انتقاداتی از سوی صاحبنظران دریافت نمودم که ضمن سپاس و قدردانی از توجهی که نسبت به این موضوع داشته اند، لازم و ضروری دیدم که چند نکته را در ارتباط با انتقادهای دریافتی بیان نمایم تا به طریقی ابهام زدایی گردد.
انتقاد نخست: ارائه تصویری خشن از کردستان
دفاع: خشونت خانگی موضوعی است که در تمام جوامع از توسعه یافته تا در حال توسعه مشاهده میگردد و مختص یک جامعه یا فرهنگ خاص نیست اما به جرأت می توان عنوان کرد که میزان، شدت و مصادیق آن از جامعه ای به جامعه ای دیگر، و از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است. با توجه به اینکه ایران کشوری است در حال توسعه است و در تمام استانهای آن بدون تردید خشونت خانگی مشاهده میگردد؛ به زعم نگارنده پرداختن به این موضوع بسی جای تأمل دارد، چرا که کردستان یکی از استانهایی است که میزان بالای خشونت علیه زنان در آن همواره گزارش شده است؛ اخیراً نیز بر اساس گزارش خبرگزاری مهر (۱۳۹۶) خانواده های استان کردستان ۸۸ درصد خشونت را تجربه می کنند که این میزان خشونت علیه زنان و کودکان اعمال میگردد. هدف نگارنده از پرداختن به این موضوع آشکارسازی مصادیق خشونت خانگی، حساس سازی هر چه بیشتر مسئولان در کنترل و کاهش این پدیده بوده و هست؛ چرا که آمار خشونت علیه زنان به دلیل ماهیت آن که در حریم خصوصی خانه و خانواده اتفاق می افتد و گزارش نشدن آن از سوی بسیاری از زنان، بدون تردید فراتر از میزان گزارش شده است. واقعیتها و مصادیق اجتماعی مشاهده شده در سطح جامعه مبرهن و گویای خشونت در استان کردستان است و نگرانی و گاه سکوت فعالان اجتماعی نسبت به این موضوع که کردستان در اذهان عامه استانی خشونت بار به تصویر کشیده شود، به مراتب عمق این آسیب را بیشتر می سازد. بر این عقیده ام که آسیب را باید شناسایی کرد و به جامعه شناساند و در پی اقداماتی موثر در کاهش و کنترل آن برآمد.
انتقاد دوم: تغییر ارزشها و نگرشها در جامعه گویای بهبود وضعیت زنان است.
دفاع: در جای جای سلسله یادداشتهای منتشر شده در این خصوص بدین نکته اساسی اشاره شده است که ارزشها و نگرشها در کردستان کاملا دگرگون شده است و به طور قطع میتوان اظهار کرد که وضعیت زنان از ابعاد مختلف تحصیلی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متفاوت شده است و روز به روز شاهد بهبود وضعیت این قشر از جامعه هستیم. اما باید خاطر نشان کرد که هنوز قشر عطیمی از زنان در کردستان در دام نابرابری، تبعیض جنسیتی، محرومیت از تحصیل و … گرفتار هستند که آگاه از فرط ناآگاهی و گاه از سر اجبار در برابر خشونت خانگی سکوت اختیار کرده اند. به نظر می آید که بسیاری از زنان در بافت فرهنگی کردستان به دلیل فقدان حمایتهای خانوادگی و اجتماعی و حفظ اعتبار و حیثیت اجتماعی راهی جز تحمل شرایط ندارند. به زعم نگارنده لازم و ضروری است که صدای کمک خواهی این افراد به گوش جامعه رسانده شود تا ریشه های این آفت آشوم هر چه بیشتر و بیشتر سست و در نهایت خشک گردد. لازم به ذکر است که تمامی روایتهای ارائه شده از خشونت خانگی در طول سال ۱۳۹۶ گردآوری شده و مستند و موجود هستند.
انتقاد سوم: انتقاد از متدولوژی و یا روش شناسی
روشهای پرکاربرد تحقیق در علوم اجتماعی روش تحقیق کمّی و روش تحقیق کیفی است. در روش تحقیق کمّی از آن جا که با یک واقعیت واحد و منسجم مواجه هستیم، جامعه آماری در ارتباط با موضوع مورد نظر انتخاب شده و پس از تکمیل پرسشنامه و تحلیل آن، یافته های حاصل به سایر جوامع مشابه تعمیم داده میشود. اما روایتهای حاصل از یادداشتهای خشونت خانگی علیه زنان در کردستان نه بر اساس روشهای کمی و آماری و بلکه بر اساس مصاحبه عمیق و مشاهده میدانی گردآوری شده است. مشاهده و مصاحبه از تکنیکهای کاربردی در روش تحقیق کیفی است که پس از رسیدن به اشباع اطلاعات، روند نمونه گیری و مصاحبه نیز متوقف می گردد. ذکر این نکته ضروری است که این یادداشتها صرفاً با هدف حساس سازی جامعه نسبت به خشونت خانگی علیه زنان صورت گرفته است و با توجه به اینکه مصادیق آن از شهرهای مختلف بانه و مریوان بودند، لفظ کردستان بنا به فرهنگ و بافت کردی بر آنان تعلق گرفت نه به معنای تعمیم پذیری آماری آن چنان که در روش کمّی مرسوم است. از منظری دیگر اگر بخواهیم موضوع خشونت خانگی را در کردستان با تأکید بر روش کیفی بررسی نماییم، بدون قطع نیازمند نمونه های دیگری غیر از شهرهای نامبرده فوق و نیز رسیدن به اشباع اطلاعات هستیم که در آینده نه چندان دور این مهم تحقق خواهد یافت.
به طور کلی یادداشتهای ارائه شده در فضای مجازی پیرامون خشونت خانگی علیه زنان در کردستان تنها بخش کوچکی از یافته های گردآوری شده است که همانطور که در بالا هم ذکر شد بخشی از این یادداشتها با هدف حساس سازی و آگاهسازی هر چه بیشتر جامعه نسبت به این موضوع صورت گرفت.
متأسفانه خشونت خانگی نه تنها مختص کردستان نیست بلکه در تمام استانهای دیگر سرزمینمان ایران، قابل مشاهده است و امید آن میرود این حرکت که در کردستان با همه انتقاداتی که بدان وارد است و با افتخار از انتقادات استقبال میگردد، تلنگر و آغازگری برای فعالیت مددکاران اجتماعی سایر استانها در انعکاس آسیبهای اجتماعی با توجه به بافت و فرهنگی که در آن زیست می کنند، باشند و به طریقی چشم سوم و بیدار جامعه خویش باشند، تا در کاهش و کنترل نه تنها خشونت بلکه سایر آسیبهای اجتماعی موثرانه و پیشگیرانه اقدام نمایند.
از هر نوع انتقاد، پیشنهاد و یا نظر در این خصوص استقبال می گردد. مسیر ارائه انتقاد و پیشنهاد در زیر ذکر میشود.
شماره تلفن و مسیر تلگرامی : ۰۹۳۹۷۰۶۵۶۳۴ : کبری واعظی
ایمیل: kvaezi3000@gmail.com
